عبارت «ثارالله» در زیارت عاشورا و سایر زیارت های امام حسین(ع)،درباره آن حضرت و نیز امام علی(ع) به  کاربرده شده است:«السّلام علیک یا ثارالله و ابن ثاره:سلام بر تو ای خون خدا و پسر خون خدا»۱.خون خدا در کجا جریان دارد؟ خون٬عامل حیات است٬اما عامل حیات چه چیزی؟ در کجا و در کدام رگ جریان دارد؟ این خون در رگ همه ماست.

همانطور که انسان برای بقای حیات طبیعی و حیوانی خود به خون بدن نیاز دارد٬برای حیات الهی و انسانی خود نیز به عامل حیات نیازمند است.«خون خدا» یک تشبیه بسیار ظریف٬دقیق و لطیف است که فهم معنای آن منوط به انسان شناسی دینی و قرآنی است.بدون فهم معنای حیات انسانی و فوق حیوانی٬معنای «ثارالله» فهمیده نمی شود.همانطورکه گفته شد دین خدا عامل حیاتِ حقیقت انسان و بخش فوق حیوانی وجود اوست اما همین دین٬خود یک عامل حیات و بقا دارد و آن عبارت است از امام معصوم که مظهر خداست و هم عامل حیات انسانی ما و هم عامل حیات دین و حیات حقیقی اجتماع است.

به همین دلیل امام حسین(ع) حذف امام از مقام رهبری سیاسی و معنوی جامعه و حاکمیت امثال یزید -نه فقط شخص یزید - را برابر با نابودی دین معرفی می نماید:«عَلَی الإسلامِ السَّلام إذ قد بَلیَت الأمَّةُ براع مثل یَزید:باید با اسلام خداحافظی کرد که امّت اسلامی به فرمانروایی چون یزید گرفتار شده است»2.

رابطه امام حسین(ع) و سایر معصومین(ع) با جامعه انسانی مانند رابطه خون با پیکر انسان است.آنان عامل حیات ِانسانی همه مردم دنیا و عامل بقای دین خدا و تنها ضامن حیات طیبه الهی در جامعه انسانی هستند.بدون محمّد و آل محّمد(ص) نه خدایی شناخته می شود و نه دینی وجود داشت.بدون محمّد و آل محمّد(ص) عبادت حقیقی خداوند ممکن نبود.آنان همان خلفای الهی و مظهر کامل خداوند و آیینه تمام نمای او هستند آنان حجت خدا هستند که بدون آنها خلقت آسمان و زمین و انسانها پوچ و عبث می باشد.۳بدون آنان زمین اهل خود را فرو می برد.۴

هیچ کسی جز خداوند و خود آنها نمی تواند آنها را بطور کامل معرفی و توصیف کند و یا بشناسد.امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره که بزرگترین و کاملترین متن امام شناسی است٬انوار طیّبه معصومین(ع) را چنین معرفی می فرمایند:«...معدن رحمت و خزانه داران دانش ... درهای ایمان... پناه مردم٬وارثان پیامبران ... حجت های خدا بر اهل دنیا و آخرت ... پایگاه های شناخت خداوند و ساکن برکت خدا و معادن حکمت خدا و حافظان اسرار الهی و حاملان کتاب خدا ... و اعیان به سوی خدا و راهنمایان به رضایت مندی های خدا ... حجت و نور برهان خدا5».

دینداری بدون ارتباط با معصوم(ع) خیالی خام بیش نیست.وجود مقدّس امام مهدی(عج) در مرثیه جانسوزش برای امام حسین(ع) خطاب به ایشان می فرماید:«لقد قتلوا بقتلک الإسلام و عطّلوا الصّلاة و الصِّیام و نقضوا السُّنن و الاحکام و هَدَموا قواعدالإیمان و حَرَّفوا آیات القرآن:ای حسین! وقتی تو را کشتند٬درحقیقت با قتل تو اسلام را کشتند و نماز و روزه – حقیقی – را تعطیل و نابود کردند٬سنّت های –الهی – و احکام – دین – را از بین بردند و پایه های ایمان را نابود کردند و آیات قرآن را تحریف کردند6».

این تعبیرات درباره وجود مقدس امام حسین(ع) نیز٬مانند تعابیر جامعه کبیره از عظمت آن وجود مقدس و اساساً عظمت و جایگاه معصومین(ع) حکایت می کند که هر یک به تنهایی معادل اسلام٬نماز٬روزه٬سنت های الهی٬احکام٬پایه های ایمان و قرآن هستند.بدیهی است که قطع ارتباط با معصوم(ع) محرومیت حقیقی ازحقیقت همه این امور است.

«چه تعبیر بلند و لطیفی! قرآن کریم حضرت ابراهیم(ع) را امّت نامیده است و امام زمان (عج)٬امام حسین(ع) را فرای امّت و به عنوان ارکان دین دانسته است٬یعنی او را۱- اسلام ۲- قرآن ۳- نماز ۴- روزه  ۵- سنت های الهی و احکام دین ۶- پایه های ایمان ۷- آیات قرآن دانسته است.مردم هم وقتی اطلاعات پیدا کرده و قیام امام حسین(ع) را روشنفکرانه تحلیل می کنند٬به استناد بعضی ظواهر می گویند:امام حسین(ع) برای زنده ماندن اسلام٬قیام کرد.ولی در زیارت ناحیه مقدسه٬از افقی بالاتر می گوییم:ای حسین! با کشتن تو٬اسلام را کشتند و نماز و روزه را ضایع کردند.اینجا هم مثل بقیه جاها ظاهر و باطن داریم.در عالم ظاهر٬اسلام یک چیز است و امام حسین(ع) چیز دیگر و در این عالم٬امام حسین(ع) فرمانده دین است «السَّلام علی یَعسُوب الدّین» و حامی دین است «السَّلام علی المُحامی بلا مُعین» و پشتوانه قرآن است «و القرآنِ سَنداً».

در عالم باطن این تفاوت ها رخت می بندد و وحدت جایگزین آن می شود.بر همین اساس٬در عالم باطن امام حسین(ع)٬خود اسلام و احکام و نماز و روزه و ... است.از این رو در زیارت ناحیه مقدسه می خوانیم:ای حسین! با کشتن تو اسلام را کشتند- دقّت کنید – و می گوییم نماز و روزه را ضایع کردند و نمی گوییم نمازخوان را کشتند و... بعضی تصور می کنند که جمله حَرِّفوا...حکایت از تحریف آیاتی می کند که در شأن امام حسین(ع) است.ولی بر اساس توضیحات فوق روشن می شود که امام حسین(ع)٬خودش آیات قرآن است و منظور از تحریف آیات قرآن٬کشتن امام حسین(ع) است٬یعنی چون حسین(ع) آیات قرآن است کشتن او کشتن و تحریف قرآن است7».

پی نوشت ها
1- زیارت عاشورا - مفاتیح الجنان.
۲- بحارالانوار ج 44 ص 326.
۳- لَولاک لَما خَلَقتُ الأفلاک - همان ج16 ص 405.
۴- لو بَقِیَتِ الارضُ یوماً بلا إمامٍ منّا لساخَت بأهلِها و لَعَذَّبهُمُ الله بأشَدِّ عذابهِ (الباقر علیه السّلام) – همان ج 23 ص 37 - انّی لامانٌ لاهل الارض کما اَنّ النّجوم أَمان لاهل السَّماء (المهدی عج)-همان ج ۵۲ ص ۹۲.
۵- مفاتیح الجنان.
۶- بحارالانوار ج 98 ص 241.
 ۷- سید هدایت الله طالقانی همراه نور ص 165.
منبع : عزادار حقیقی – مراتب پنج گانه سیر و سلوک عزادار – محمّد شجاعی.